10. Sınıf Din Kültürü Yazılı Notları

1. ÜNİTE: ALLAH İNANCI

1. Allah'ın Varlığının ve Birliğinin Delilleri

Tevhit: Allah'ın varlığı ve birliği

Hudüs delili: -Evren her şeyiyle hadistir. (Sonradan olmadır.)
-Sonradan olan her şey bir muhdise (Yaratıcıya) muhtaçtır.
-Öyleyse evren de bir muhdise muhtaçtır. O da Allah’tır.

İmkan Delili; Evren ve tüm canlılar sonradan yaratılmıştır. Sonradan yaratılan her şey mümkündür yani bunların varlığı zorunlu değildir. Varlığı zorunlu olmayan Evreni ve içindeki varlıkları yaratma yönünde tercih eden bir varlık bulunması gerkir. 

Nizam Delili; Kainatın dengede olması, kanun ve kurallarla işlemiş olmasına denir.
Allah tealanın varlığı ve birliğinin en büyük delillerindendir. Bir ilah olmasaydı nizam düzen kural olmazdı her şey karışır yok olurdu. 

2. Allah Her Şeyi Yaratan, Yaşatan ve Gözetendir

3. İnsanın Allah'la iletişimi

- Dua
- İbadet
- Tövbe
- Kur'an Okuma

4. Temel İnanç Esasları (K-A-P-M-A-K)

- Kitaplara iman
- Allah'a iman
- Peygamberlere iman
- Meleklere iman
- Ahirete iman
- Kaza ve Kadere iman

Peygamberlerin Sıfatları

Sıdk (Doğruluk)
Emanet
Fetanet (Akıllı-zeki)
İsmet (Günahsız)
Tebliğ (Allah'tan gelen vahiyleri olduğu gibi iletmek)

2. ÜNİTE: İSLAM'DA İBADETLER

1. İnanç-İbadet İlişkisi

- Nasıl ki besinsiz kalan ve zayıf düşen bir vücudun hastalıklara karşı direnci azalırsa, ibadetsiz kalan bir inancın da yok olması muhtemeldir.

2. Başlıca İbadetler

Beden İle Yapılan İbadetler: Namaz-Oruç
Mal İle Yapılan İbadetler: Zekat-Sadaka-Kurban
Hem Mal, Hem Beden İle Yapılan İbadetler: Hac

- Namaz
- Oruç
- Hac
- Zekat
- Kurban (Vacip)

12'dir Namazın Farzı

Dışından Olanlar 61. Hadesten taharet (Namaz kılacak kişinin abdestli olması)
2. Necasetten taharet (Namaz kılınacak yerin temiz olması)
3. Setr-i Avret (Örtünmek)
4. İstikbal-i kıble (Kıbleye dönmek)
5. Vakit
6. Niyet

İçinden Olanlar 6

1. İftitah Tekbiri (Namaza Allahu Ekber diyerek başlamak)
2. Kıyam (Ayakta durmak)
3. Kıraat (Kur'an'da sure ve ayet okumak)
4. Rükû (Namazda elleri diz kapaklarına koyarak yere paralel şekilde eğilmek)
5. Sücûd (Secdeye kapanmak)
6. Kade-i Ahire (Namazın sonunda tahiyyat duasını okuyacak kadar oturmak)

3. Salih Amel

- Salih Amel; iyi, güzel, yararlı iş ve davranışlar anlamına gelir.

3. ÜNİTE: KUR'AN'A GÖRE HZ. MUHAMMED

1. Hz. Muhammed Bir İnsandır
2. Hz. Muhammed Bir Peygamberdir
3. Hz. Muhammed Kur'an'ı Kerim'i Açıklayıcıdır 
     - Kur'an ayetlerini yaşayarak insanlara ifade etmiştir. Ayrıca Kur'an'da emredilen ibadetlerin yapılışını bizlere Hz. Muhammed göstermiş ve açıklamıştır.
4. Hz. Muhammed Uyarıcıdır
5. Hz. Muhammed İnsanlığa Bir Rahmettir

4. ÜNİTE: KUR'AN VE YORUMU

1. Kur'an'ın Temel Amaçları

- Doğru Bilgi

- Doğru İnanç

- Doğru Davranış

2. Kur'an'ı Kerim'i Okumak 
- Kur'an'ı Yüzünden Okumak
- Kur'an'ın Tecümesini (Meal) Okumak

3. Kur'an Anlaşılmak İçin İndirilmiştir

4. Kur'an'ı Anlama ve Yorumlamada Temel İlkeler (Tefsir Yapabilmek İçin)
- Arapçayı iyi bilmek
- İslamiyet öncesi ve sonrası tarihle ilgili bilgi sahibi olmak
- Ayetlerin iniş sebebini bilmek
- Kur'an'ın indiği dönemin kültürel, sosyal, coğrafi ve ekonomik şartlarını bilmek,
- Başta hadis olmak üzere, akaid, fıkıh, kelam ve İslam tarihi gibi ilimlerde bilgi sahibi olmak,
- Tefsire ait kavram ve terimleri bilmek,
- Güncel değerlere hakim olmak 
- Pozitif bilimlerle ilgili bilgi sahibi olmak

5. ÜNİTE: HAKLAR, ÖZGÜRLÜKLER VE DİN

1. Hak ve Özgürlük Kavramları

2. Bazı Haklar, Özgürlükler ve Din
- Yaşama ve Sağlık Hakkı
- Eğitim Hakkı
- Düşünce ve İfade Özgürlüğü
- İnanç Özgürlüğü
- İbadet Hakkı
- Özel Yaşamın Gizliliği Hakkı
- Ekonomik Haklar

3. Hak ve Özgürlüklerin Kullanımı
- Ana yasa'mızın 13. maddesinde bu konunun çerçevesi şu şekilde belirlenmiştir:
“Temel hak ve hürriyetler, devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğünün, millî egemenliğin, cumhuriyetin, millî güvenliğin, kamu düzeninin, genel asayişin, kamu yararının, genel ahlakın ve genel sağlığın korunması amacı ile ve ayrıca anayasanın ilgili maddelerinde öngörülen özel sebeplerle, anayasanın özüne ve ruhuna uygun olarak kanunla sınırlanabilir. Temel hak ve hürriyetlerle ilgili genel ve özel sınırlamalar demokratik toplum düzeninin gereklerine aykırı olamaz ve öngörül dükleri amaç dışında kullanılamaz.”

4. Hak ve Özgürlüklerin Kullanımını Engelleyen Alışkanlıklar
- İçki İçmek
- Uyuşturucu Kullanmak
- Kumar Bağımlılığı

5. Hukukun Üstünlüğü
- Hukuk; insan ile insan, birey ile toplum, toplum ile toplum, insan ile hayvan ve eşya arasındaki bütün ilişkilerde hem toplumun hem de bireyin haklarını koruyan, kesin ve maddi yaptırım gücü olan hareket ve kurallar bütünüdür.

6. Kul Hakkı Yemek Büyük Günahtır

6. ÜNİTE: ATATÜRK VE DİN

1. Atatürk'e Göre Din Vazgeçilmez Bir Kurumdur

2. Atatürk Dinin Yozlaştırılmasına Karşıdır
- Atatürk dine sonradan eklenen hurafe ve batıl inançlara karşıdır. Din adına yapılan baskılar, zulümler ve sömürülerin önüne geçilmelidir.

3. Atatürk'ün İslamiyet ve Hz. Muhammed İle İlgili Sözleri
- "Allah kullarını gerekli olan olgunlaşma noktasına ulaştırmak için peygamberlerini göndermiştir. Onlara Hz. Adem'den itibaren bilinen, bilinmeyen sayısız peygamber göndermiştir. Peygamberimiz Hz. Muhammed vasıtasıyla en son dini tekamül ettirdikten sonra artık insanlarla aracı yoluyla iletişim kurmaya gerek kalmamıştır. Bu nedenledir ki Hz. Muhammed peygamberlerin sonuncusudur ve Kur'an eksizsiz bir kitaptır.

7. ÜNİTE: İSLAM VE BİLİM

1. Din-Bilim İlişkisi
- İlk emri "OKU" olan bir din olan islama göre insan; düşünme, araştırma, inceleme ve bilgi üretme yeteneğine sahip bir varlıktır. Dolayısıyla İslam'a göre bilgiye ulaşmaya gayret etmek ödüle tabiidir.

2. İslam'da Bilginin Kaynakları
- Akıl
- Vahiy
- Duyular

3. İslam Aklı Kullanmayı ve Bilimi Teşvik Eder

4. İslam Medeniyetinde Eğitim Kurumları
- İslam medeniyetinde ilk olarak sahabeden Erkam'ın evinde eğitim-öğretim verilmeye başlandı. Buraya Dar-ul Erkam denildi. Hicret sonrası Medine'de kurulan Mescid-i Nebi'nin bir odası eğitim verilmek üzere kullanılmaya başlandı ve buraya da Suffe denildi. 
- İslam medeniyetinde eğitim öğretim kurumlarının gelişmesinde Abbasi halifesi Me'mun'un Bağdat'ta kurduğu Beyt'ül Hikme'nin önemli bir rolü vardır.
- İlk kurumsal medreseler (medrese; bugünkü üniversitelere benzer kurum) Selçuklu Sultanı Alparslan döneminde vezir Nizamülmülk tarafından Nişabur ve Bağdat'ta kurulmuştur.
- Medreseler Osmanlı Döneminde en parlak devrini yaşamıştır. Fatih Sultan Mehmet döneminde İstanbul'da yapılan Sahnı Seman Medreseleri ile Kanuni döneminde yapılan Süleymaniye Medreseleri bu dönemin en büyük medreselerindendir.
- Medreslerin bünyesinde, dershaneler, öğrenci yurtları, mescitler, uygulama hastaneleri, hamamlar, mutfaklar ve kütüphaneler bulundururdu. 

5. Müslümanların Bilim ve Medeniyete Katkıları
- İslami Bilimler alanında bir çok önemli eser verilmiş olup en önemli bilim adamları Ebû Hanife, Buhari, Farabi, İbni Sina, İbni Rüst, Gazâli, İbni Haldun gibi alimlerdir.
- İslam dünyasının evrensel çaptaki ilk büyük doktoru Ebu Bekir Razi'dir (20 cildi bulan Havi isimli eseri yazmıştır)
- İbni Sina ise dünya çapında bir bilgin olup asırlar boyunca tıp dünyasına ışık tutmuş eserler yazmıştır.  "El-Kanûn Fit-Tıb" en önemli eseridir. Bu eser Latince'ye çevrilerek 19. yy'ın başlarına kadar Avrupa'da tıp eğitiminde kullanılmıştır.
- Matematik ve astronomi alanında yetişmiş en büyük alimlerden biri de Harezmi'dir. Bilimsel bilgiyi ilk kez bir sisteme oturtan kişi Harezmi'dir. Dünya Harezmi sayesinde roma rakamlarından kurtulup sıfırlı ondalık sayı sistemine kavuşmuştur. 
- Optik alanında ise İbni Heysem fotoğraf makinesinin temelini oluşturan kara kutuyu keşfetti. Biruni ışığın sesten hızlı olduğunu ispatladı. 
Daha nice bilim insanı din ile bilimin ayrı düşünülemeyeceğini kanıtlayan eserler sundu.



Geçen sınavın notları:



KUR’AN’IN ELE ALDIĞI KONULAR

• Birinci vahiy kaynağı olan Kur'an-ı Kerim;

» İnsana öncelikle Allah'ı tanıtır. (Allah'ın sıfatları, güzel isimleri)

» İbadetler hakkında bilgiler verir (ancak detayları peygamber anlatır).

» Ahlaki davranışlar hakkında bilgiler verir.

» Sosyal hayat hakkında bilgiler verir.

» Geçmiş peygamberler ve ümmetleri ile ilgili bilgiler verir.

» Uzay ve yaratılış hakkında bilgiler verir.

» Ahiret hayatını tanıtır.

• İkinci kaynak olan sünnet ise;
Peygamber Efendimizin sözleri ve davranışlarıdır. Peygamberimiz Kur'an'da yer alan bilgileri insanlara en güzel biçimde açıklayıp öğretmiş ve bunları kendi hayatında uygulamıştır. Yüce Allah Kur'an'daki bir çok ayette Peygamberimize itaat etmeyi emretmiştir. Bu durum da doğru bilgi kaynağı olarak sünnetin önemini göstermektedir.

KUR'AN'I ANLAMA VE YORUMLAMADA TEMEL İLKELER

Ayet: Kur’an-ı Kerim’deki her bir cümleye ayet denir. Kur'an'da 6666 ayet vardır.
Kadir Gecesi'nde Kur'an ayetleri indirilmeye başlanmıştır.

Sure: Kur'an'ın bölümlerine denir. 114 tanedir. En kısa sure Kevser Suresi, en uzun sure ise Bakara Suresi'dir. 

Cüz: Kur’an-ı Kerim’deki her yirmi sayfaya bir cüz denir. Kur'an'da 30 cüz vardır.

Muhkem Ayetler: Her insan tarafından okunduğunda anlamı anlaşılabilecek ayetler.

Müteşabih Ayetler: Yoruma açık ve mecaz anlam taşıyan ayetler. Bu ayetleri anlamak için tefsire ve izaha ihtiyaç vardır.

Meal: Kur'an'ın Arapça'dan başka bir dile kısa açıklamalarla tercüme edilmesidir.

Tefsir: Kur'an'ın ayetlerini geniş bir biçimde açıklayan, yorumlayan bilim dalı.

Müfessir: Tefsir ilmiyle uğraşan İslam alimi.

Hafız: Kur’an-ı Kerim’i başından sonuna kadar eksizsiz bir şekilde ezberleyene hafız denir.

Hatim: Kur’an-ı Kerim’i başından sonuna kadar eksizsiz bir şekilde okuyama hatim denir.

Farz-ı ayn: Mükellef olan her Müslümanın bizzat kendisinin yapması gereken farzdır. Örnek: Beş vakit namaz, ramazan orucu, hac, zekat gibi.

Farz-ı Kifaye: Müslümanlardan lüzumu kadar kimse tarafından yapılınca, diğerlerinin sorumluluktan kurtulduğu farzlardır. Örnek: Cenazeyi yıkamak, kefenlemek, cenaze namazı kılmak ve gömmek farz-ı kifaye’dir.